Kunst in de Wijk

Stadsherstel 2.0 Den Haag juni 20, 2017

Al 40 jaar een stille kracht

AD 20.06.2017   De organisatie zorgt er al 40 jaar voor dat toonaangevende monumenten als distilleerderij Van Kleef, de brandweerkazerne in Scheveningen en de Julianakerk worden van de slopershamer. Maar bij het grote publiek is Stadsherstel nog onbekend.

Stadsrijschool Den Haag © JACQUES ZORGMAN

Van Kleef distilleerderij © Google Streetview

Brandweerkazerne Duinstraat © ADHC

In het centrum van Den Haag stond in de jaren 70 van de vorige eeuw bijna ‘het motorblok’. Dit was een nieuwbouwplan van de bekende Italiaanse architect Nervi. Het doel: de kale vlakte in het Spuikwartier vullen met een kolos.

,,Daar moeten we iets tegen doen”, dacht een groep prominente Hagenaars. Onder hen een bankier bij Van Lanschot, directeur Sijthoff van de Haagsche Courant en uitgever Voorhoeve. Zij waren bezorgd over de zieltogende staat waarin de binnenstad verkeerde. Veel straten waren dichtgetimmerd, niemand wilde er wonen, alles ging tegen de vlakte. Het was 1974 en vijf voor twaalf voor het centrum. Om de verwaarlozing te stoppen werd het Monumentenfonds opgericht, dat in 1977 zou overgaan in Stadsherstel.

Voor de huidige directeur Bernard Ferf Jentink, toevallig geboren in 1974, is die oude tijd moeilijk voor te stellen. Den Haag is nu booming, appartementen in het centrum zijn enorm in trek en veel monumenten zijn opgeknapt. Dat is de verdienste van Stadsherstel, 40 jaar geleden nog een roepende in de woestijn, maar ook van organisaties als Vrienden van Den Haag en de stichting voor Herstel van Industrieel Erfgoed SHIE.

De eerste aankoop was de Oude Molstraat, die er het ergste aan toe was. Daarna volgden zo’n veertig panden. Ferf Jentink: ,,Bekend was de actie voor behoud van de Stadsrijschool aan de Kazernestraat. Daar zijn we nog mee op tv geweest. We hebben de eerste prijs van de BankGiro Loterij net niet gewonnen.”

Andere ‘hoogtepunten’ zijn de brandweerkazerne aan de Duinstraat en de Julianakerk in Transvaal. De oude distilleerderij van Van Kleef aan de Lange Beestenmarkt werd een internationale toeristische trekpleister. In het oudste telefoonboek van Den Haag uit 1887 had het bedrijf nummer 1. Nu is het de laatste stoomdistilleerderij in de stad.

Havenkantoor Goudriaankade

Het voormalige bierdepot De Drie Hoefijzers aan de Zwetstraat. Onderzoek bracht hier verrassende zaken aan het licht. © Remco Remlicht

Zwak
Ferf Hentink heeft een zwak voor aankopen als het oude Havenkantoor aan de Goudriaankade. ,,Dat is een schatje. Ik heb een foto ervan als screensaver.” Stadsherstel trok zich ook het lot aan van de oude Augustinusschool aan de Tenierstraat in de Schilderswijk. Een school waar veel Hagenaars herinneringen aan hebben. Op het feest van het 40-jarig bestaan vertelde Ferry Mingelen dat zijn neefjes er op school zaten. Het is een de laatste oudere gebouwen in de wijk. Ferf Jentink: ,,Het stond er jaren maar te verkrotten. Binnenkort is er een kijkdag.”

Stadsherstel koopt bedreigde monumenten of beeldbepalende panden aan en geeft ze een nieuwe bestemming. ,,We doen eerst een historisch en bouwkundig onderzoek”, aldus de directeur.

Trots wijst hij op de recente aankoop, het voormalige bierdepot De Drie Hoefijzers aan de Zwetstraat bij station Hollands Spoor. Hier bracht het onderzoek verrassende dingen aan het licht. Zo zijn er kleurrijke tegeltableau’s ontdekt uit de Jugendstil. Dit was vorige eeuw het grootste bierdepot van brouwerij De Drie Hoefijzers, die ook vestigingen had in Delft en Rotterdam. In de tijd dat er geen koelkasten bestonden, werden de bierfusten op een aparte manier koel gehouden. ,,Dat ging met ijsblokken, die werden gestort in twee betonnen bakken op de eerste verdieping. Via luchtschachten ging de koele lucht naar beneden. Die bakken zijn er nog. We hebben ook de flessenkelder uitgegraven.”

Gesprekken
Stadsherstel wil die rijke historie straks zichtbaar te maken. ,,We zijn in gesprek met een bakkerij. Mogelijk komt er een glazen vloer en in de oude betonbakken kan het meel worden opgeslagen.”

Wethouder Wijsmuller woont in de Rivierenbuurt. Hij heeft gezien hoe het oude bierdepot in verval raakte. Eerst zat er een houthandel in en later een autosloopbedrijf. Hij heeft ooit geprobeerd om het depot zelf te kopen met een paar anderen die hij kende van culturele broedplaats De Illusie. ,,Maar de vraagprijs was absurd”, herinnert hij zich.

De wethouder wordt blij van de plannen met het pand. Hij merkt dat er in de gemeenteraad steeds meer discussie komt over karakteristieke panden. ,,Zoals laatst over het behoud van kerken. Stadsherstel kan daar een rol bij spelen. Kijk maar naar de Julianakerk. Het is een opgave van formaat om zo’n gebouw te exploiteren. Daar ben ik erkentelijk voor.”

Als dank komt de wethouder met een persoonlijk cadeau. Op familiebezoek in het Brabantse Rosmalen vond hij een origineel glas van de Bredase brouwer De Drie Hoefijzers. Een herinnering aan de tijd dat er treinen met biervaten voor de deur van het pand aan de Zwetstraat stopten. De rails zijn allang verdwenen, maar het monument gaat weer bruisen. ,,We mogen dat wel meer uitventen. Betrekkelijk weinig mensen kennen ons, maar vinden het leuk als ze horen wat we doen. Het is tijd voor Stadsherstel 2.0”, aldus Ferf Jentink.